Ogólnie o skutkach aborcji
W wyniku aborcji cierpią przede wszystkim dzieci, które z jej powodu się nie narodziły. Jednak skutki przerwania życia dziecka dotyczą również jego matki, ojca oraz rodzeństwa. Aborcja wpływa też negatywnie na personel medyczny uczestniczący w zabiegu, rodzinę i przyjaciół biorących udział w podejmowaniu decyzji poprzez doradzanie lub jej finansowanie. Nieoficjalne dane szacunkowe z lat 1965-1993 wskazują, że w tym czasie dokonano w Polsce 36 milionów aborcji. Tyle dzieci zginęło, natomiast liczba osób na różne sposoby cierpiących jest w rzeczywistości przynajmniej kilkukrotnie wyższa. Jak widać, aborcja ma oddziaływanie wręcz globalne, wpływa na całe społeczeństwa. W niniejszym artykule skupimy się jednak na skutkach aborcji w skali mikro – pokażemy, jak może wpływać na mężczyznę, ojca dziecka, jego relację z kobietą oraz na ich żyjące dzieci.
Wpływ aborcji na ojca
O zespole poaborcyjnym dotyczącym kobiety można przeczytać również na naszej stronie. Mężczyźni, których dzieci zostały abortowane, doświadczają podobnych konfliktów jak kobiety – za wyjątkiem niektórych objawów somatycznych. Jeśli matka i ojciec stracili dziecko, dokonując na nim przemocy, normalne funkcjonowanie jakby nic się nie stało nie jest możliwe na dłuższą metę. Mężczyzna również doświadcza rozlicznych konsekwencji aborcji, co przekłada się na jego stosunek do partnerki i na ich relację.
W 1987 Amerykańskie Stowarzyszenie Psychiatrów wyróżniło dwa zespoły zaburzeń mogących wystąpić po aborcji. Są to Post Abortion Distress (PAD) oraz Post Abortion Syndrom (PAS), które należą do Zespołu Stresu Pourazowego. PAD pojawia się w pierwszysch miesiącach po aborcji i trwa do pół roku po niej; z kolei PAS może wystąpić zaraz po zabiegu albo kilka lat później. PAD ma charakter ostrych reakcji fizycznych i psychicznych, natomiast PAS objawia się niepokojem bez uświadomionej przyczyny, niezadowoleniem z życia, odczuwaniem braku sensu życia, beznadziejnością, depresją. Syndrom postaborcyjny rozpoznaje się również przez zaburzone relacje z najbliższymi, niechęć do współżycia seksualnego, lęki czy koszmary senne. Udowodniono, że wszystkie te zaburzenia mogą dotyczyć także ojców abortowanych dzieci.
Skutki dokonanej aborcji objawiają się u ojców na różne sposoby i z odmienną intensywnością. U jednych dominuje pojedynczy objaw, u innych pojawia się wiele negatywnych zmian. Czasami konsekwencje ujawniają się zaraz po usunięciu dziecka albo jeszcze przed tym, niekiedy, tak samo jak w przypadku kobiet, zaburzenia dochodzą do głosu wiele lat po zabiegu. Nierzadko wydarzeniem spustowym powodującym odroczoną reakcję jest jakieś trudne życiowe doświadczenie, np. śmierć, choroba lub innego rodzaju strata. Na całokształt przeżyć po aborcji wpływ ma również fakt, czy ojciec sam zachęcał, przekonywał albo zmuszał kobietę do zabiegu czy też partnerka zrobiła to bez jego wiedzy albo wbrew jemu.
Badania pokazują, że ok. 80% związków po dokonaniu aborcji się rozpada. Monika Szuryga-Kołacz w artykule pt. „Wpływ aborcji na relację małżeńską i rodzinną” pisze:
Ojciec tracąc z powodu kobiety dziecko, stracił ją samą; (…). Ojciec stracił matkę dla swojego dziecka. Tym samym stracił również szacunek i zaufanie do niej, stracił jej poztywny obraz, stracił poczucie bezpieczeństwa dla trwałości ich związku (Kornas-Biela 2000, s. 242-243).
Jeśli kobieta dokonała aborcji bez wiedzy lub przyzwolenia ojca – niektórzy mężczyźni doświadczają tę sytuację jako rodzaj kastracji, obezpłodnienia ich, pozbawienia ich męskiej płodności mocy sprawczej, gdyż efektywność jest wtedy zależna od odecyzji kobiety (Kornas-Biela 2000, s. 243).
Ojciec dziecka może mieć poczucie straty, błędu życiowego, wyrzuty sumienia, poczucie winy i wstydu; może odczuwać smutek, złość, agresję, chęć ukarania siebie. Ma problemy w kontaktach z ludźmi, szczególnie z matką dziecka.
Wpływ aborcji na żyjące rodzeństwo
Rodzeństwo abortowanego dziecka nazywa się „ocaleńcami”. Doświadcza ono zespołu ocaleńca. Wśród objawów związanych z tym zespołem można wymienić:
- doświadczenie żałoby po stracie brata lub siostry;
- napady lęku, niepokój, objawy nerwicowe, agresywność, ucieczki z domu, próby samobójcze;
- fantazje na temat utraconego rodzeństwa w przypadku jedynactwa;
- tęsknota za bratem lub siostrą;
- uczucie obecności utraconego rodzeństwa.
Niekiedy ocaleńcy identyfikują się z nieżyjącym dzieckiem i nie przyznają sobie prawa do obrony w sytuacji, gdy ktoś objawia przeciw nim agresję. Bywają bierni, łatwo stają się ofiarami przemocy. Ocaleniec ma również poczucie, że nie zasługuje na dobre traktowanie, na coś lepszego niż to, co spotkało jego brata lub siostrę.
Podsumowanie
Podsumowując, aborcja, niezależnie od tego, czy w rodzinie mówi się o niej wprost, czy jest to temat tabu, działa destrukcyjnie zarówno na członków rodziny, jak i łączące ich więzi. Zapewne największy ciężar spoczywa na kobiecie – matce abortowanego dziecka, jednak wszyscy jej bliscy, na czele z partnerem, na różne sposoby dczuwają konsekwencje tej decyzji.
Tekst przygotowany na podstawie badań Philipa Neya i Marie Peeters, naukowców należących do Instytutu terapii i badań strat związanych z ciążą oraz przemocy wobec dzieci oraz artykułu Moniki Szurygi-Kołacz pt. Wpływ aborcji na relację małżeńską i rodzinną (Rozprawy Społeczne 2013, Tom VII, Nr 2).